เสาวรส (กะทกรก)

เสาวรส หรือ กะทกรก  มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : เป็นไม้เถา เถามีลักษณะกลม ใบ เป็นใบเดี่ยว ขอบใบหยักลึกเป็น  3  แฉก  และมีหนวดไว้สำหรับเกาะเกี่ยวพันต้นไม้อื่น  จากการศึกษาเว็บไซด์

thaiherb-tip108.blogspot.com : มหัศจรรย์แห่งสมุนไพรไทย   

และ   www.rspg.or.th  :  เสาวรส - สรรพคุณสมุนไพร  200  ชนิด

พบว่า เสาวรสหรือกะทกรก แบ่งออก เป็น  2 ชนิด  

คือ  กะทกรกป่า  และ กะทกรกฝรั่ง  มีข้อมูลประกอบ ดังนี้

กะทกรกป่า

ชื่ออื่น

รกช้าง ผ้าขี้ริ้วห่อทอง ฝอยทอง รกช้างย่าน กระโปรงทอง      
ตำลึงทอง กะทกรกบ้าน

ชื่อวงศ์
Passifloraceae                                           

ชื่อวิทยาศาสตร์
Passiflora foetida Linn.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ลำต้นเป็นไม้เถามีหนวดเกาะเกี่ยวพันต้นไม้อื่นลักษณะใบใบมีลักษณะเป็น 3 แฉก ผิวใบมีขนอ่อน ขอบใบเรียบ ปลายแหลม ใบกว้างประมาณ 4 เซนติเมตร ยาว 5 เซนติเมตรลักษณะดอกดอกขอบนอกจะมีสีขาว วงในจะมีสีม่วงเข้ม ขนาดประมาณ 1 นิ้วลักษณะผลผลแก่สีเขียว ผลสุกสีเหลือง ขนาดประมาณ 2 เซนติเมตร จะมีรกหุ้มสีเขียวอ่อนและเมื่อผลสุกรกจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลอ่อน

 ส่วนที่ใช้เป็นอาหาร
ยอด ผลอ่อน ผลแก่ ผลสุก รวมทั้งรกหุ้มใช้เป็นอาหารประเภทลวกเป็นผักจิ้ม หรือกินสดและแกงเลียงรสชาติยอดมัน หวาน ส่วนผลสุกเปรี้ยวอมหวานส่วนที่ใช้ขยายพันธุ์เมล็ดพื้นที่ที่เจริญเติบโตได้ดีที่ราบฤดูกาลที่ให้ผลผลิตตลอดปี
                                                      สรรพคุณทางสมุนไพร
ใช้รากสดหรือตากแห้ง ชงดื่มเป็นน้ำชาที่ทำให้สดชื่น เถา เป็นยาธาตุ พอกรักษาแผล ใบตำพอกศีรษะ แก้หวัด คัดจมูก เปลือก เป็นยาชูกำลัง ตำเคี่ยวกับน้ำมะพร้าว แก้ไฟไหม้น้ำร้อนลวก


เสาวรส (กะทกรกฝรั่ง)

ชื่อวิทยาศาสตร์ :  Passiflora laurifolia  L.

ชื่อสามัญ :  Jamaica honey-suckle, Passion fruit, Yellow granadilla

วงศ์ :  Passifloraceae

ชื่ออื่น : สุคนธรส (ภาคกลาง)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : เป็นไม้เถา เถามีลักษณะกลม ใบ เป็นใบเดี่ยว ขอบใบหยักลึก ที่ก้านใบมีต่อมใบ ดกหนา เป็นมันสีเขียวแก่ ดอก ออกดอกเดี่ยวขนาดใหญ่ ห้อยคว่ำคล้ายกับดวงไฟโคม กาบดอกหุ้มสีเขียว กลีบชั้นนอกเป็นรูปกระบอก ปลายแฉกด้านหลังมีสีเขียวแก่ ด้านในมีสีม่วงอ่อนประกอบด้วยจุดแดง ๆ กลีบชั้นในลักษณะคล้ายกับตัวแฉกของกลีบชั้นนอก สีม่วงอ่อนหรือชมพูอ่อนมีประสีแดงแซม กลีบย่อยกลางมีเป็นชั้น ๆ สองชั้นแต่ละกลีบค่อนข้างกลม สีม่วงแก่ พาดด้วยปลายสีขาวสลับแดง มีเกสรอยู่ตรงกลางสีเขียวนวล ดอกมีกลิ่นหอมแรงจัดมาก ผล เป็นรูปไข่หรือไข่ยาว มีหลายพันธุ์ บางพันธุ์ ผิวผลสีม่วง สีเหลือง สีส้มอมน้ำตาล เปลือกผล เรียบ เนื้อรับประทานได้ มีเมล็ดจำนวนมาก อยู่ตรงกลาง

สรรพคุณ : ลดไขมันในเส้นเลือด

วิธีและปริมาณที่ใช้ : ใช้ผลที่แก่จัด ไม่จำกัดจำนวน ล้างสะอาด ผ่าครึ่ง คั้นเอาแต่น้ำ เติมเกลือและน้ำตาลเล็กน้อย ให้รสกลมกล่อมตามชอบ ใช้ดื่มเป็นน้ำผลไม้ ลดไขมันในเส้นเลือด

       จะเห็นได้ว่า...ทั้งกะทกรกป่าและกะทกรกฝรั่ง  ต่างก็มีประโยชน์ต่อคนเรา   ผู้เขียนเองเคยรับประทานผลสดมาแล้วทั้ง 2 ชนิด  และชื่นชอบในรสชาดของกะทกรกฝรั่ง...ที่ีรับประทานแล้วทำให้รู้สึกสดชื่น...ตาแจ้ง...กระฉับกระเฉง  จึงอยากชักชวนท่านที่พอมีพื้นที่ว่างบริเวณบ้านพอสำหรับการทำร้านให้เถาเสาวรสเกาะเกี่ยวได้

เรือนเสาวรสข้างบ้าน

รสชาดเปรี้ยวน้อยกว่าสีเหลือง

            มาปลูกเสาวรสกันดีกว่า ****  ประมาณปลายปี  2554   ผู้เขียนได้รับของฝากเป็นเสาวรสสีเหลืองมาถุงหนึ่ง   ขณะที่รับประทานผลสดได้ปรึกษากับภรรยาว่า  " เราทดลองปลูกเสาวรสไว้ทานกันดีไหม "  เป็นอันว่าตกลง  ผู้เขียนจึงนำเมล็ดสดจำนวนหนึ่งไปเพาะในกระบะทราย   เกือบหนึ่งเดือนเสาวรสที่้เพาะไว้เร่ิมงอกให้เห็น  พอความสูงได้ 10  เซ็นติเมตร  ย้ายกล้าพันธุ์ลงปลูกในถุงดำ จำนวน  7   ถุง   ในช่วงเวลาเดียวกันได้ซื้อเสาวรสสีม่วงมารับประทาน  แล้วนำเมล็ดไปเพาะเพ่ิมเติม  และได้ต้นอ่อน  จำนวน  5  ถุง

เติมเกลือ+น้ำตาล+พริก

              10  กุมภาพันธ์  2555      เริ่มจัดทำค้าง หรือร้าน  แล้วย้ายต้นกล้าลงปลูกในถุงปุ๋ยขนาดใหญ่  จำนวน   3  ถุง  ช่วงนี้ต้นเสาวรสจะเจริญเติบโตเร็วมาก    มีนาคม - เมษายน  2555  เถาเสาวรสได้ไต่ระดับขึ้นไปบนร้างและขยายตัวเกือบเต็มพื้นที่ด้านบน   12  มิถุนายน 2555  ดอกแรกเริ่มบาน (ตื่นเต้นครับว่าจะติดผลหรือเปล่า)   กรกฎาคม 2555  เป็นเดือนที่เห็นการติดผลจำนวนมาก   สิงหาคม 2555   ได้ทดลองห่อผลเสาวรส  และก็ดูจะเป็นที่น่าพอใจ ....เพราะผลทั้งสีเหลือง และสีม่วง จะมีขนาดผลใหญ่กว่าที่เราได้มา   

ตัวเรือนเสาวรส

   

ต้นเสาวรสในถุงปุ๋ยขนาดใหญ่

             จากผลสีเขียว และม่วงลายจุด ๆ  เมื่อแก่จัดจะเป็นสีเหลืองเข้ม และม่วงแดง สวยงามมาก ๆ  22  สิงหาคม  2555  เราได้รับประทานผลแก่จัดสีเหลืองเป็นผลแรก (รสชาดดีจริง ๆ )  แต่ถ้าถามเชิงรสชาดระหว่างเสาวรสสีเหลืองกับสีม่วง  ผู้เขียนเลือกสีม่วงมากกว่าเพราะจะเปรี้ยวน้อยกว่าเล็กน้อย  เราเก็บเกี่ยวผลแก่จัดตั้งแต่ปลายเดือนสิงหาคม - พฤศจิกายน  2555 ทั้งสีเหลืองและสีม่วงได้  รวมทั้งสิ้น  102  ผล   (ถ้าซื้อเขา...คิดเป็นเงินก็หลายอยู่นะครับ) การทดลองปีแรกสำเร็จด้วยครับ  และกำลังจะดูการเปลี่ยนแปลงในปี 2556  ว่าจะเป็นอย่างไร.....ขณะที่กำลังเขียนบทความฉบับนี้อยู่  เสาวรสปีที่ 2     เร่ิมออกดอกให้เห็นแล้วครับ   @@@